گفت‌وگو با مربی بین‌المللی NIDCAP به مناسبت هفته جهانی تغذیه با شیر مادر؛ حمایت از شیردهی برای یک سیاره سالم‌تر/ توصیه‌های مهم درباره کرونا و شیردهی
مرضیه حسنپور گفت: تغذیه با شیر مادر از جهات مختلف از قبیل پایداری، زیست‌محیطی و مفید بودن برای سلامتی انسان، به سلامتی سیاره‌ای کمک می‌کند.
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- اول آگوست در تقویم جهانی به‌نام «روز جهانی شیر مادر» و هفته نخست آگوست «هفته جهانی شیردهی» نامگذاری شده است. هدف از نامگذاری این روز و هفته، تشویق مادران به تغذیه فرزندان خود از این موهبت الهی است. به نقل از آن ونمن؛ مدیر اجرایی یونیسف: «هفته جهانی تغذیه با شیر مادر به ما فرصتی می‌دهد تا خانواده‌ها و مردم را از مزایای تغذیه زودهنگام و انحصاری با شیر مادر آگاه کنیم و یونیسف به حمایت، ترویج و پشتیبانی از تغذیه با شیر مادر متعهد است.»
اهمیت تغذیه با شیر مادر به لحاظ داشتن مواد پروتئینی و ویتامینی بسیار، بیش از سایر غذاها برای نوزادان توصیه شده است. بسیاری از روایات وارده در دین اسلام و در میان متون فقهی، مدت آن را حدود 2 سال مشخص کرده‌اند. پزشکان نیز معتقدند کودکانی که در دوران نوزادی از شیر مادر تغذیه می‌کنند، از میزان هوش و توان جسمی بالاتری نسبت به نوزادانی که از دیگر منابع غذایی تغذیه می‌کنند، برخوردارند. شیر مادر به تنهائی در6 ماه اول تولد برای شیرخوار کافی است و در 6 ماه دوم، 50 درصد انرژی لازم از شیر مادر و 50 درصد آن از تغذیه تکمیلی تأمین می‌شود.
دکتر مرضیه حسنپور؛ دکترای تخصصی پرستاری، استاد گروه کودکان و مراقبت ویژه نوزادان دانشکده پرستاری و مامایی تهران، مربی حرفه‌ای بین‌المللی(NIDCAP Professional)، عضو فدراسیون جهانی نیدکپ (NFI) و عضو گروه سلامت معنوی دانشگاه علوم پزشکی تهران، به مناسبت هفته جهانی تغذیه با شیر مادر سال 2020 در گفت‌وگو با ایبنا، اهمیت موضوع تغذیه با شیر مادر را تشریح کرد.
حمایت ایمونولوژیک و سایر مزایای شیر مادر برای کودک
وی گفت: تغذیه عامل مهم رشد و تکامل طبیعی است. شیر انسان، غذای مطلوب برای تمامی شیرخواران می‌باشد. تعذیه از پستان مادر می‌تواند ریزمغذی‌ها، مواد ایمنی، و آنزیم‌های مختلف را برای کودک فراهم کند. این روزها تأکید زیادی بر آموزش والدین در مورد فواید شیر مادر و حمایت اجتماعی برای شیردهی شده است. پرستاران به‌خصوص پرستاران رشته کودکان و مراقبت ویژه نوزادان، عامل کلیدی در آموزش والدین در فرآیند تغذیه هستند. براساس روایات اسلامی با استناد به آیه 15 سوره احقاف، حداقل زمان شیر دادن به کودک 21 ماه و حد مطلوب و کامل آن با استناد به آیه 233 سوره بقره، 24 ماه ذکر شده است. با توجه به این آیات، هیچ شیری برای کودک مناسب‌تر از شیر مادر خودش نیست، بنابراین کودک حق دارد در دوران شیرخوارگی به‌طور طبیعی از تغذیه با شیر مادرش بهره‌مند شود تا از مناسب‌ترین غذا و حمایت ایمونولوژیک و سایر مزایای آن استفاده کند. همچنین مادر حق دارد از احساس رضایت معنوی ناشی از شیردادن و دیگر برکات آن بهره‌مند شود و این حق را نمی‌توان از او سلب کرد، درعین‌حال آن‌که نمی‌توان او را به شیر دادن اجبار نمود.
مولف کتاب «حمایت از والدین در بخش مراقبت ویژه نوزادان» ادامه داد: روز اول آگوست که به‌عنوان روز جهانی شیر مادر و هفته اول آگوست که به‌نام هفته جهانی تغذیه با شیر مادر نامگذاری شده، حدود 30 سال است که در بیش از 125 کشور جهان گرامی داشته می‌شود. هدف از نامگذاری این روز و هفته، تشویق مادران به تغذیه فرزندان خود از این موهبت الهی است. هفته جهانی تغذیه با شیر مادر Week (WBW) Breastfeeding World پویشی است که توسط شبکه اتحاد جهانی اقدام به شیردهی World Alliance for breastfeeding Action (WABA) راه‌اندازی شده است. این پویش، یکی از بزرگترین جنبش‌های مشترک سازمان‌های بین‌المللی مانند WHO و UNICEF و دیگر افراد و سازمان‌ها با گستره جهانی برای ترویج، حمایت و تقویت فواید تغذیه از سینه مادر و شیردهی است.
سفری که هر مادر باید برای رفتن به آن تشویق شود
دکتر حسنپور تصریح کرد: بنیاد اروپایی مراقبت از کودکان شیرخوار (EFCNI) با اقدامات آگاهی بخشی خود به طور فعال از 6 سال پیش در هفته جهانی تغذیه با شیر مادر مشارکت و از آن حمایت می‌کند تا تعداد نوزادانی که از شیر مادر بهره‌مند می‌شوند، افزایش یابد. این بنیاد همچنین بر حمایت هرچه بیشتر از آسیب‌پذیرترین گروه نوزادان یعنی نوزادان نارس و نوزادان نیازمند مراقبت‌های ویژه در امر تغذیه از شیر مادر تأکید می‌کند. این بنیاد معتقد است اگرچه، نوزادان نارس (و بستری شده) حتی بیش از نوزادان همسال ترم و رسیده متولد شده خود از شیر مادر سود می‌برند، با این وجود دیده شده که این نوزادان کمتر از شیر مادر تغذیه می‌شوند، که احتمالا به دلایل متفاوتی ازجمله ضعف جسمی نوزاد نارس برای تغذیه با شیر مادر به دلیل ناتوانی در هماهنگی عمل مکیدن، بلوغ ناکافی دستگاه گوارش نوزاد، همچنین ناکافی بودن اطلاعات مادران و عدم حمایت کافی از آنان برای تهیه شیر مادر برای کودک خود و موانعی از قبیل فشار عاطفی از طرف خانواده، جامعه یا خود فرد می‌باشد. از این‌رو، هدف بنیاد اروپایی افزایش آگاهی جوامع از وضعیت ویژه مادران نوزادان نارس و بستری در هنگام شیردهی است. این مادران ممکن است به شیردهی نگاه متفاوتی داشته باشند و احتمالا در مورد شیردهی به کودک خود نسبت به مادران دارای فرزند متولد شده رسیده و ترم با چالش‌های مختلفی روبه‌رو شوند. این بنیاد معتقد است که تغذیه با شیرمادر مشابه سفری است که هر مادر باید برای رفتن به آن تشویق شود تا بهترین راه را برای خود و کودکش پیدا کند.
پیشگیری از مرگ 823 هزار کودک و 20 هزار مادر در سال
این عضو فدراسیون جهانی نیدکپ (NFI) با اشاره به شعار هفته جهانی تغذیه با شیر مادر در سال 2020، گفت: امسال این هفته با شعار «حمایت از شیردهی برای یک سیاره سالم‌تر» نامگذاری شده است. شبکه اتحاد جهانی اقدام به شیردهی در سال 2020، بر ضرورت سلامت سیاره ای (سلامت تمدن بشری و وضعیت سیستم‌های طبیعی وابسته به آن) در شرایط کنونی بیش از هر زمان دیگری تأکید کرده است. ماهیت به‌هم پیوسته مردم و سیاره زمین مستلزم این است که بشر راه‌حل‌های پایدار بیابد که به نفع هر دو باشد. تغذیه با شیر مادر یک راه‌حل پایدار بوده که برای سیاره زمین و افراد آن مفید است. هرساله، شبکه اتحاد جهانی برای اقدام به شیردهی (WABA) برگزاری هفته جهانی تغذیه با شیر مادر (WBW) را هماهنگ می‌کند.
وی افزود: در محتوای منتشره این شبکه در سال 2020 آمده است که تولید شیر مادر تنها نیازمند مواد غذایی اضافی است که مادر نیاز به مصرف آن دارد، بنابراین با استفاده از منابع طبیعی کمتری و در نتیجه تقریباً بدون ضایعات، تغذیه با شیر مادر یکی از بهترین سرمایه‌گذاری‌ها برای نجات جان نوزادان و بهبود سلامت، توسعه اجتماعی و اقتصادی افراد و ملل است. افزایش شیردهی مطلوب می‌تواند از مرگ و میر بیش از 823 هزار کودک و 20 هزار مادر در هر سال پیشگیری کند. عدم تغذیه با شیر مادر با هوش پایین‌تر در ارتباط بوده و سالانه منجر به خسارت اقتصادی در حدود 302 بیلیون دلار می‌شود. با وجود توصیه‌های بین‌المللی، فقط حدود 40 درصد از کلیه نوزادانی که سالانه به دنیا می‌آیند، منحصراً تا شش‌ماهگی از شیر مادر تغذیه می‌شوند و تنها 45 درصد به نوعی تغذیه با شیر مادر را تا 2 سال ادامه می‌دهند. اغلب، حمایت کافی از تغذیه با شیر مادر، خواه در سیستم بهداشت، محل کار یا جامعه وجود ندارد.
تغذیه با شیر مادر برای غلبه بر اثرات بیماری کرونا
مولف کتاب «مراقبت تسکینی در بخش مراقبت ویژه نوزادان» ادامه داد: این شبکه جهانی معتقد است که هر بحرانی فرصتی برای ایجاد تغییرات مثبت، پایدار و درگیری هماهنگ همگانی فراهم می‌کند. درسی که از عالم‌گیری بیماری ویروس کرونا (کووید-19) آموخته شد این است که همه جوامع تحت‌تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند و پاسخی فوری و هماهنگ اجتماعی در این برهه امری ضروری است. تغذیه با شیر از جهات مختلف از قبیل پایداری، زیست‌محیطی و مفید بودن برای سلامتی انسان، به سلامتی سیاره‌ای کمک می‌کند. اکنون، بیش از هر زمان دیگر، برنامه‌ریزی و اجرای سیاست‌های ملی و بحران برای دولت‌ها امری حیاتی است. به‌عنوان یک مسئولیت اجتماعی شهروندان و سازمان‌ها برای نظارت و گزارش تخلفات، برای حمایت از تغذیه با شیر مادر برای دستیابی به یک سیاره سالم‌تر و غلبه بر اثرات بیماری عالم‌گیر COVID-19، باید زنجیره‌ای صمیمی از حمایت را برای تغذیه با شیرمادر تشکیل بدهند.
استاد گروه کودکان و مراقبت ویژه نوزادان دانشکده پرستاری و مامایی تهران، همچنین بیان کرد: تأکید بر ارائه اقدامات حمایتی ماهرانه به همه خانواده‌های شیرده، به‌ویژه خانواده‌هایی که در شرایط اورژانسی/ آسیب‌پذیر قرار دارند، حائز اهمیت است. دولت‌ها، کارفرمایان و صاحبان مشاغل باید به‌عنوان بخشی از دستورکار توسعه پایدار جهانی از سرمایه‌گذاری برای تغذیه با شیرمادر آگاه شوند. فعالان و افراد صاحب منصب می‌توانند روش‌های خلاقانه‌ای برای راه‌اندازی پویش تغذیه با شیرمادر سال 2020 به‌صورت آنلاین # WBW2020، آگاهی بخشیدن، حامی بودن مجازی و درگیرشدن با افراد و ذینفعان فراتر از جنبش تغذیه با شیر مادر پیدا کنند. این اقدامات منجر به ایجاد محیطی توانمند می‌شود که همه زنان/والدین در این محیط برای تغذیه با شیر مادر تا حد مطلوب آماده و قدرتمند شوند. پویش #هفته جهانی تغذیه با شیر مادر1399 یا کمپین # WBW2020 چارچوبی را برای درک ارتباط بین شیردهی و سلامت سیاره‌ای فراهم می‌کند.
مزایای تغذیه با شیر مادر و تأثیر آن بر سلامت سیاره‌ای
وی افزود: شبکه اتحاد جهانی تغذیه با شیر مادر (WABA)، برخی از چالش‌ها را تشریح کرده و راه‌حل‌های ممکن را ارائه داده است. در حال حاضر این شبکه به تعهد ملل احتیاج دارد تا از منابع موجود در وب‌سایت آن درخصوص مزایای تغذیه با شیر مادر و تأثیر آن بر سلامت سیاره‌ای استفاده و شیردهی را ترویج دهند. دانشمندی به نام دکتر نایجل رولینز که با سازمان بهداشت جهانی همکاری می‌کند، در سال 2020 بیان کرده که «حمایت از شیردهی برای یک سیاره سالم به معنای این است که هیچ‌کس نادیده گرفته نمی‌شود. با اتحاد و همبستگی، می‌توانیم به یک موقعیت برنده-برنده برای بشریت و سیاره برسیم». وی معتقد است که کل جامعه در مقابل پایین بودن نرخ شیردهی و تغذیه با شیرمادر به‌عنوان یکی از شاخص‌های چندگانه‌ای که نشان‌دهنده میزان آگاهی آنان نسبت به سلامت سیاره و همچنین سلامت بشر است، مسئول و پاسخگو هستند.
این مربی بین‌المللی NIDCAP با اشاره به اهداف هفته جهانی تغذیه با شیر مادر در سال جاری میلادی، گفت: هفته جهانی ترویج تغذیه با شیر مادر در سال 2020، چهار هدف زیر را با شعار حمایت از شیردهی برای دستیابی به یک سیاره سالم‌تر، دنبال می‌کند: 1- آگاهی دادن به مردم در مورد ارتباط بین شیردهی و تغییرات محیطی/ شرایط آب و هوایی 2- متکی شدن به تغذیه با شیر مادر به‌عنوان یک تصمیم آب و هوایی هوشمند 3- تعامل و درگیری با افراد و سازمان‌ها برای تأثیر بیشتر 4- برجسته کردن و نمایاندن اقدامات در جهت بهبود سلامتی سیاره و مردم از طریق ترویج تغذیه با شیرمادر.
شیر مادر، بهترین نوع تغذیه برای نوزادان نارس
دکتر حسنپور ادامه داد: شیر مادر بهترین نوع تغذیه برای نوزادان نارس است و باید در اسرع وقت پس از تولد در ساعت اول داده شود. شیر مادر حاوی چندین ماده است که همه نوزادان تازه متولد شده از بسیاری جهات از آن‌ها بهره‌مند می‌شوند. تغذیه با شیر مادر از ایمنی، رشد و تکامل کودک حمایت می‌کند و برای نوزادان نارس و رسیده، بهترین انتخاب و استاندارد طلایی تغذیه و غذای کودک است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) ، آکادمی کودکان آمریکایی (AAP) و مرکز کنترل بیماری‌های عفونی آمریکا (CDC) بر سودمندی شیردهی برای مادران و کودکان تأکید دارند. این سازمان‌های بین‌المللی، تغذیه انحصاری از شیرمادر را برای 6 ماه اول زندگی و سپس تغذیه با شیر مادر را حداقل برای یک تا دو سال یا بیشتر همراه با غذای تکمیلی مناسب توصیه می‌کنند. اگرچه در ابتدا، شیردادن از سینه برای مادران نوزادان نارس بسیار چالش‌برانگیز است، اما روش‌های زیادی برای تغذیه از شیر مادر برای نوزاد نارس وجود دارد. در بیشتر موارد، نوزادان نارس بلافاصله پس از تولد قادر به شیر خوردن از سینه مادر نیستند. دوشیدن شیر (با دست یا با استفاده از پمپ برقی) اغلب بهترین راه‌حل تا زمانی است که شیر خوردن از سینه مادر توسط نوزاد میسر شود. دوشیدن مکرر شیر سینه کمی بعد از زایمان به افزایش تولید شیر کمک می‌کند.
مولف کتاب «حمایت از والدین در بخش مراقبت ویژه نوزادان»، اظهار کرد: براساس بندهای 9 و 10 از پندهای حکیمانه (ده مروارید)، مدل مراقبتی تکاملی یگانه نوزاد (NIDCAP)، منتشره در سال 2020، در سایت فداراسیون جهانی نیدکپ آمده که کودکان از حدود هفته‌های بیستم حاملگی، درحالیکه داخل رحم در حال رشد هستند، انگشتان و دستان خود را می‌مکند. آن‌ها همچنان بعد از تولد و بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان به جستجوی انگشتان خود برای مکیدن ادامه می‌دهند. به‌نظر می‌رسد مکیدن، آن‌ها را ساکت و آرام می‌کند. لذا، تغذیه از سینه مادر بعد از تولد، علاوه بر تغذیه کودک و تأمین مواد مغذی برای رشد و تکامل او می‌تواند نیاز کودک به آرامش را نیز تأمین کند.
طلای مایع برای کودک!
وی افزود: براساس پندهای حکیمانه و مرواریدهای خرد مدل مراقبتی نیدکپ، شیر انسان در مقایسه با بقیه شیرها، بهترین غذای کودک بوده و شیر مادر را ایده‌آل‌ترین غذای کودک به‌خصوص برای نوزادان نارس می‌داند. این مدل به والدین توصیه می‌کند تا قبل از تولد کودک یا در صورت امکان هرچه زودتر به محض تولد کودک با تیم مراقبت‌های بهداشتی در بخش نوزادان صحبت کنند که چه موقع و چگونه می‌توانند شیر را از سینه خود بدوشند. اولین قسمت شیر مادر یعنی آغوز، طلای مایع برای کودک است و به دلایل زیادی ارزشمند است. بنابراین، مادران باید روی هر قطره شیری که از سینه خود می‌دوشند حساب کرده و اهمیت بدهند. در این مدل همچنین توصیه می‌شود تا مادران از یک مشاور شیردهی، اگر چنین متخصصی در بخش نوزادان در دسترس است، درخواست کمک و حمایت کنند و اگر در دسترس نبود از یک پرستار باتجربه کمک بگیرند. به مادران توصیه می‌شود تا هنگامی که سینه‌هایشان را پمپ می‌کنند و می‌دوشند به کودک خود نگاه یا او را لمس کنند و یا پتو یا پارچه‌ای که عطر و بوی بی‌نظیر و منحصر بفرد کودک را به مشام آنان می‌رساند را با خود به همراه داشته باشند. این امر کمک می‌کند تا شیر مادر راحت‌تر جریان پیدا کند.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: اگر به هر دلیلی چالش‌هایی وجود داشته باشد که مادر قادر به تهیه شیر کافی از سینه خود نباشد، درمورد دسترسی به شیر انسانی اهدایی پرس‌وجو و سوال کنند. توصیه می‌شود تا از همان ابتدا، فرصت‌هایی را برای کودک خود فراهم کنند تا کودک روی سینه برهنه مادر استراحت کند و نوک پستان‌های مادر را ببوید، بلیسد و با لب و دهان خود آن‌ها را جستجو کند. این به جریان شیر سینه مادر کمک خواهد کرد و به کودک او نیز کمک می‌کند تا نوک پستان‌اش را به تدریج پیدا کرده و آن را بمکد. اگرچه ممکن است کودک شیرخوار نارس در اوایل شیر مادر را از طریق یک لوله ظریف و نازک داخل بینی که وارد معده او شده است درحالیکه پستان مادر را می‌بوید و سینه او را جست‌وجو می‌کند، دریافت کند، ولی به تدریج توانایی مکیدن و شیر خوردن کودک قوی‌تر و آسان‌تر خواهد شد.
عضو فدراسیون جهانی NIDCAP گفت: مادران باید به یاد داشته باشند که همواره تغذیه کردن را به یک تجربه لذت‌بخش و مثبت برای کودک و خودشان تبدیل کنند. حضور مادر و لمس ملایم و آرام کودک در هنگام تغذیه موجب آرامش و راحتی او خواهد شد. به مادران توصیه می‌شود که سرنگ شیر را طوری نگه دارند تا بتوانند جریان شیر را مطابق با رفتار کودک در طول تغذیه پیش ببرند. همراهی مادر از همان ابتدا، به‌عنوان بخشی از تغذیه کودک خود، پایه‌ای را برای ایجاد تجربه‌های لذت‌بخش و آرام‌بخش از تغذیه در آینده برقرار خواهد کرد. همچنین به مادران توصیه می‌کند تا کودک خود را تا مادامی که توان بدنی مادر اجازه می‌دهد از سینه خودشان تغذیه کنند. هنگامی که مادر شیر خودش را آماده و از سینه خود کودک را تغذیه می‌کند، این کار برای کودک و مادر مزایا و فواید زیادی را دربر خواهد داشت.
مزایای تغذیه با شیر مادر برای نوزادان
استاد گروه کودکان و مراقبت ویژه نوزادان دانشکده پرستاری و مامایی تهران، افزود: مزایای تغذیه از شیرمادر برای نوزاد براساس راهنمای سازمان بهداشت جهانی و سازمان صندوق حمایت از کودکان (یونیسف) و همچنین سازمان بین‌المللی کنترل عفونت آمریکا، شامل کاهش خطرات ابتلا کودک به بیماری‌هایی از قبیل: آسم، چاقی، دیابت نوع 1، بیماری شدید دستگاه تنفس تحتانی، اوتیت حاد (عفونت گوش)، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، عفونت‌های دستگاه گوارش (اسهال / استفراغ)، آنتروکولیت نکروز‌دهنده در نوزادان نارس می‌باشد. در رابطه با اثرات مثبت طویل‌المدت تغذیه نوزادان نارس با شیر مادر، مطالعات نشان داده‌اند که بین تغذیه با شیر مادر و کاهش خطر اضافه وزن و چاقی همچنین کاهش خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع دوم و فشار خون بالا در بزرگسالی رابطه وجود دارد. برخی مطالعات، کاهش خطر ابتلا کودکانی که از شیر مادر تغذیه شده‌اند را به بیماری‌های آلرژیک از قبیل آسم بالینی، درماتیت آتوپیک یا اگزما نشان داده‌اند. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که تغذیه با شیر مادر می‌تواند سبب بهبود تکامل شناختی بعدی در نوزادان نارس شود.
مزایای شیردهی برای مادران
وی درباره مزایای تغذیه با شیر مادر برای مادران نیز اظهار کرد: تغذیه با شیر مادر با کاهش خطر خونریزی بعد از زایمان و همچنین خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان می‌تواند برای خانم‌ها مفید باشد. تماس پوست به پوست و تغذیه با شیر مادر نیز ممکن است خطر افسردگی پس از زایمان در ماه‌های بعد از تولد را کاهش دهد. همچنین به دلیل ترشح بیشتر هورمون عشق یا اکسی توسین، هنگام شیردهی از سینه، برقراری جریان دلبستگی بیشتر بین مادر و نوزاد برگشت رحم به حالت طبیعی بعد از زایمان تسریع می‌شود. بنابراین، برای مادرانی که از شیر خود فرزندشان را تغذیه می‌کنند اقدامات و تدابیر بیشتری در جهت تأمین محیط حمایتی و ایمن چه از طرف خانواده‌ها، مراکز خدماتی بهداشتی درمانی، چه دولت‌ها و در سطح جامعه باید انجام گیرد.
این مربی بین‌المللی NIDCAP با اشاره ارتباط تغذیه با شیر مادر و شیوع بیماری کرونا و سوالات بسیاری که درباره آن مطرح است، گفت: در حال حاضر به دلیل بحران عالم‌گیری بیماری کرونا ازجمله در کشور ایران، خانواده‌ها، والدین، و کارکنان بخش‌های مادر و نوزاد و سایر دست‌اندرکاران ترویج شیرمادر با سوالات و ابهامات بی‌شماری درخصوص سلامت تغذیه با شیر مادر در مادران مشکوک و قطعی با بیماری کرونا در ذهن خود مواجه هستند. سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند مادرانی که COVID-19 مشکوک یا تأیید شده‌اند، باید برای شروع یا ادامه شیردهی تشویق شوند. باید به مادران مشاوره داده شود که مزایای تغذیه با شیر مادر از خطرات احتمالی برای انتقال بیماری کرونا ویروس (کووید-19) بیشتر است. اگرچه تا کنون شواهدی دال بر انتقال ویروس کرونا (کووید-19) از طریق شیر مادر به نوزاد نیز گزارش نشده و مطالعات همچنان ادامه دارد.
برخی سوالات این روزها درباره شیردهی و کرونا
دکتر حسنپور ادامه داد: چه مادران و چه نوزادانشان اگر ازنظر ابتلا به کووید-19مشکوک یا تأیید شده باشند باید بتوانند 24 ساعته در طول شبانه‌روز بصورت هم اتاقی در کنار هم بمانند و تماس پوست به پوست برقرار نموده و ازجمله مراقبت آغوشی مادرانه (کانگورویی)، به‌خصوص بلافاصله پس از تولد و در حین برقراری شیردهی از سینه، انجام دهند. برخی از سوالات و نگرانی‌ها درباره شیردهی مادران مبتلا و یا مشکوک به بیماری کرونا (کووید-19) توسط سازمان بهداشت جهانی و صندوق حمایت از حقوق کودکان(یونیسف) به شرح زیر است:
- آیاCOVID-19 می‌تواند از طریق شیردهی عبور کند؟
تاکنون انتقال ویروس کووید 19 فعال (ویروسی که می‌تواند باعث عفونت شود) از طریق شیر مادر و شیردهی تشخیص داده نشده است. دلیلی برای جلوگیری یا قطع شیردهی وجود ندارد.
- در جوامعی که بیماری کرونا شیوع دارد، آیا مادران باید شیر بدهند؟
بله حتما. در هر شرایط اقتصادی و اجتماعی، شیردهی بقا را بهبود می‌بخشد و مزایای تکاملی و سلامتی مادام‌العمر را برای نوزادان و شیرخواران فراهم می‌کند. همچنین تغذیه با شیر مادر سلامت مادران را بهبود می‌بخشد. شیر مادر پادتن‌هایی دارد که در هر جایی یک تقویت‌کننده سالم برای کودکان بوده و از آن‌ها در برابر عفونت محافظت می‌کند. پادتن‌ها و عوامل زیست‌فعال در شیر مادر در صورت مواجهه کودک با ویروس کرونا می‌توانند با این بیماری مقابله کنند. اگر کودک شش‌ماهه یا کوچک‌تر است، باید فقط از شیر مادر تغذیه کند. زمانی که سن کودک بیش از 6 ماه شد، به همراه شیر مادر غذاهای مکمل سالم و ایمن به وی دهید.
- پس از زایمان، اگر مادر یا مشکوک به داشتن یا مبتلای قطعی به COVID-19 باشد، آیا باید نوزاد بلافاصله در تماس پوست به پوست با مادر قرار گرفته و از سینه مادر تغذیه شود؟
بله. مراقبت پوست به پوست فوری و مداوم ازجمله مراقبت آغوشی مادران (کانگورویی)، کنترل دما در نوزادان را بهبود می‌بخشد و سبب بهبود بقا در بین نوزادان تازه متولد می‌شود. قرارگرفتن نوزاد در نزدیکی مادر، شروع زودرس تغذیه از شیر مادر را نیز ممکن می‌کند که باعث کاهش مرگ و میر نیز می‌شود. فواید تماس پوست به پوست و تغذیه با شیر مادر در مقایسه با خطرات احتمالی انتقال و بیماری مرتبط با COVID-19 بی‌شمار است.
- آیا زنان مبتلا به COVID-19 قطعی یا مشکوک، قادر به شیردادن به کودک خود هستند؟
بله- زنان مبتلا به COVID-19 تأیید شده یا مشکوک در صورت تمایل می‌توانند از سینه خود به کودک شیر بدهند. آن‌ها باید: دستها را به‌طور مرتب و به‌خصوص قبل و بعد از تماس با کودک با آب و صابون بشویند یا با محلول با پایه الکلی مالش دهند. در حین هرگونه تماس با کودک، از جمله هنگام تغذیه، ماسک طبی بپوشند. داخل یک دستمال عطسه یا سرفه کنند، سپس آن‌را بلافاصله دور انداخته و دوباره دستها را بشویند. مرتباً سطوحی را که مادران لمس کرده‌اند تمیز و ضد عفونی کنند. این نکته حائز اهمیت است که به محض مرطوب شدن ماسک‌های طبی باید آن‌ها را تعویض کرده و سریعاً آن‌ها را دور بیندازید. از ماسک‌ها نباید استفاده مجدد نموده یا قسمت جلویی آن‌ها را لمس کنند. سینه شما تنها در صورتی باید شستشو شود که بر آن سرفه کرده باشید. در غیراین‌صورت، نیازی نیست که سینه‌ها را در هر بار شیردهی شستشو دهید.
- اگر مادری تأیید شده یا مشکوک به COVID-19 است، ماسک طبی بر صورت ندارد آیا باز هم می‌تواند به کودک خود شیردهد؟
بله حتما. تغذیه با شیر مادر بدون شک باعث کاهش مرگ و میر در نوزادان و شیرخواران می‌شود و مزایای سلامتی مادام‌العمر و تکامل مغزی بی‌شماری را برای کودک ایجاد می‌کند. به مادرانی که علائم COVID-19 دارند توصیه می‌شود ماسک طبی بپوشند، اما حتی اگر این امکان‌پذیر نباشد، باید شیردهی را ادامه بدهند. مادران باید از سایر اقدامات پیشگیرانه از عفونت نظیر شستن دستها، تمیز کردن سطوح، عطسه یا سرفه داخل یک دستمال استفاده کنند. ماسک‌های غیرطبی (مانند ماسک‌های خانگی یا پارچه‌ای) هنوز ارزیابی نشده‌اند. در این زمان، نمی‌توان توصیه‌ای برای استفاده یا عدم استفاده از این نوع ماسک‌ها کرد.
- اگر برای شیردهی، مادر سلامت کافی نداشته باشد، چه باید کرد؟
اگر وضعیت جسمانی مادر به اندازه‌ای خوب نیست که توانایی شیردهی داشته باشد، باید سعی کند روش‌هایی برای تأمین تغذیه کودک با شیر مادر بیابد. بهتر است شیر را دوشیده و از طریق یک قاشق یا فنجان تمیز به کودک بدهد. وسایل دوشیدن شیر، ظرف ذخیره شیر و نیز ظروف تغذیه هر بار پس از مصرف شسته شوند. همچنین می‌توانند از تغذیه با شیر اهدایی مادران را درصورتی‌که در دسترس باشد، استفاده کنند. از کمک مشاور تغذیه یا متخصص بهداشت درباره گزینه‌های پیش‌روی مشورت بگیرند. دوشیدن شیر برای تداوم تولید شیر نیز مهم است تا بتوانید زمانی که حال مادر بهتر شد، شیردهی به کودک را ادامه دهد. اگر امکان دوشیدن شیر یا استفاده از شیر انسانی اهدایی وجود ندارد، می‌توانید از دایه (درصورتی‌که از منظر فرهنگی پذیرفته شده است) یا شیر خشک نوزاد که با روش درست تهیه شده، سالم و در دسترس است، استفاده کند.
- اگر کودک مریض باشد، مادر باید به شیردهی ادامه دهد؟
اگر کودک مریض شد، باید به تغذیه با شیر مادر ادامه دهند. چه کودک به کرونا مبتلا شود و چه بیماری دیگری، ادامه تغذیه با شیر مادر مهم است. شیر مادر سیستم ایمنی کودک را تقویت می‌کند و پادتن‌های مادر از طریق شیر به وی منتقل می‌شود و به او کمک می‌کند با بیماری مبارزه کند.
تأثیر تغذیه با شیر مادر بر اکوسیستم و سلامت انسان
این نویسنده و استاد دانشگاه در پایان بیان کرد: تغذیه با شیر مادر و تاثیر آن بر محیط و اکوسیستم و سلامت انسان بسیار مهم است و بنابراین، باید بسیج ملی و همگانی با کمک سازمان‌های آموزش‌دهنده مراقبتی بهداشتی ازجمله دانشکده‌های پرستاری و مامایی و بهداشت، مشاورین صاحب‌نظر، اعضای خانواده، کارکنان بخش خدمات بهداشتی و درمانی، کارفرمایان، سیاست‌گذاران و دیگر افراد جامعه جهت حمایت از مادران شیرده تشکیل و پویش تغذیه با شیرمادر با تشکیل کمیپن و پویش‌های مجازی در دوره کرونا تشکیل شود تا به سلامت بشری و سیاره زمین دست یابیم. انجمن ترویج با تغذیه با شیرمادر در کشور لازم است رویکرد بین‌رشته و حرفه‌ای در ترکیب اعضای انجمن داشته باشد و از نقطه نظرات صاحب‌نظران در حرفه‌های پرستاری، مامایی، بهداشت، همچنین گروه‌های دیگر مانند هنر، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، روان‌شناسی، متخصصین فناوری، رسانه و در نهایت خود خانواده‌ها در ترویج این مهم یاری بگیرد.
ارسال به دوستان