یادداشت دکتر علیرضا نیکبخت نصرآبادی به مناسبت روز جهانی داوطلب

فعالیتهای داوطلبانه حوزه سلامت: وظیفه ای انسانی و مسئولیتی اجتماعی

در خواستگاه عقیدتی فعالیتهای داوطلبانه به نص حدیث شریف "کلکم راع و کلکم مسول" در مکتب متعالی اسلام برمیگردد که همه مردم را برای انجام همه وظایف انسانی مسئول می داند.
امروزه در جوامع مترقی و پیشرفته داشتن یک فعالیت داوطلبانه به عنوان یک وظیفه شهروندی متعالی در نظر گرفته شده و برنامه های تشویقی برای ورود جوانان و تسهیل کار داوطلبانه با مشارکت خود مردم و بصورت خودجوش در راس برنامه های اجتماعی آنان لحاظ شده است. داشتن یک فعالیت مداوم داوطلبانه در رزومه کاری افراد یک ارزش اجتماعی مثبت تلقی شده و مورد تکریم عموم قرار می گیرد.
انجام اینگونه فعالیتها در فرهنگ غنی ایرانی- اسلامی ما نیز در دیدگاه فردی با یک نوع ایثار و از خود گذشتگی و وقف توانمندیها و زندگی و برنامه های فردی همراه بوده و روحیه تعاون و مسوولیت پذیری را ترویج و از خودخواهی، خودمحوری و مسئولیت گریزی پیشگیری کرده و با ترغیب جامعه و گروههای اجتماعی برای پذیرفتن مسولیتهای مدنی بیشتر همراه است.
بدون شک این مقوله در حرف متناظر با سلامت اهمیت بیشتری پیدا می کند، هم برای ارایه دهندگان خدمات و هم برای دریافت کنندگان آن، فلذا مکاتب فلسفی پزشکی معاصر با یک نگاه انسان مدار و یک پارادیم اجتماعی به مولفه های اجتماعی حوزه سلامت ورود نموده و سلامت را یک فرایند اجتماعی پیچیده تلقی کرده که با مشارکت فراگیر و موثر همه این عناصر اجتماعی قابل حصول است و این مشارکت اجتماعی با خدمات داوطلبانه شکل متعالی تری را به خود می گیرد. اما اینکه ما در کجای این فرایند قرار گرفته ایم و آموزش و پرورش و آموزش عالی ما چقدر جوانان را آماده پذیرش و ارایه این نقش تاثیر گذار کرده اند جایی است محل تامل و مداقه.  اگر نقش نیروهای داوطلب در پیشبرد اهداف نظام سلامت مهم  بوده که هست؛ و اگر اهمیت برنامه داوطلبان سلامت در بالا رفتن سطح آگاهی‌های بهداشتی، انجام خود‌مراقبتی، رفتارهای پیشگیرانه و بهبود وضعیت سلامت عمومی مهم است که هست، پس باید عموم مردم و خصوصا جوانان را  برای انجام این مهم آموزش مناسب داد و آنان را برای پذیرش و ایفای این نقش آماده کرد. اگر بپذیریم از جمله حقوق فردی، سیاسی و اجتماعی افراد جامعه، مشارکت و همکاری ایشان در توسعه کشور است، باید شرایط و زمینه مشارکت مردم در همه سطوح ارائه خدمات مراقبتی و سلامت را نیز فراهم کرد.
بدون شک نقش محوری داوطلبین سلامت در کلیه برنامه های حوزه سلامت انکار ناپذیر و بی بدیل است و به عنوان بخشی از بدنه فعال جامعه در ارتقای نظام سلامت باید نقش آفرینی نمایند .آنان حلقه ارتباط مسئولین بهداشتی را با سطوح محیطی جامعه برقرار می کنند و می توانند سبب بهبود شاخصهای بهداشتی شوند. حضور آنان زمینه های لازم را برای مشارکت فعالانه تر افراد در توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور فراهم می نماید. این پدیده نوین نگاهی نو به اجتماعی کردن سلامت و مردمی شدن آن  که در واقع نگاه جامعه نگر با محوریت انسان سالم و فعال محور توسعه اجتماعی است را دنبال می نماید.