سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، ۲۴ تا ۳۱ اکتبر را به عنوان هفته ی سواد رسانه و اطلاعات نام گذاری کرده است. این هفته، فرصتی بزرگ برای افزایش آگاهی، افزایش مشارکت ملی و تجلیل از پیشرفت‌های حاصل شده در جهت افزایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی برای همه است.

شعار هفته ی سواد رسانه و اطلاعات سال ۲۰۲۵  "ذهن‌ها برتر از هوش مصنوعی هستند: برخورداری از سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در فضاهای دیجیتال " میباشد. این شعار امسال بر نقاط تلاقی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی و هوش مصنوعی تمرکز خواهد کرد و بررسی می‌کند که چگونه هوش مصنوعی در حال تغییر چشم‌انداز اطلاعات است و چگونه سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی برای توانمندسازی افراد جهت تعامل با محتوای مبتنی بر هوش مصنوعی حیاتی است.

Misinformation یا اطلاعات نادرست، اطلاعات غیردقیق است، اما شخصی که آن را ایجاد یا به اشتراک گذاشته است، قصد دستکاری یا گیج کردن مخاطب را نداشته است. این اغلب نتیجه خطا، نگارش ضعیف یا یک اشتباه ساده است. Disinformation یا اخبار دروغین، اطلاعات نادرستی است که عمداً با هدف گمراه کردن ارائه می‌شود. افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی کمک می‌کند تا بتوانیم اخبار گمراه‌کننده و دروغین را تشخیص دهیم و در برابر آن‌ها قضاوت و واکنش مناسبی داشته باشیم.

سواد رسانه و اطلاعات در حوزه‌های سلامت و بهداشت عمومی اهمیتی دوچندان می‌یابد، چرا که انتشار اخبار جعلی یا گمراه‌کننده درباره ی سبک زندگی، واکسن‌ها، درمان‌ها یا بیماری‌ها می‌تواند مستقیماً سلامت فردی و عمومی جامعه را به خطر اندازد.

 صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) برای مقابله با خطای اطلاعاتی و اخبار جعلی چهار راه حل را پیشنهاد داده است.

۱- منابع خبری متنوع و متعددی داشته باشید

دریافت اخبار از منابع مختلف، امکان ورود طیف وسیعی از اطلاعات به محتوای خبری معمول شما میدهد. اگر یک خبر در چندین کانال پخش شده باشد احتمال حقیقت داشتن آن خبر بیشتر می شود. یک جستجوی ساده در گوگل میتواند مشخص کند که رسانه های معتبر از آن خبر بحث کرده اند یا خیر. اگر اینطور نبوده است، احتمال جعلی بودن آن خبر بیشتر می شود.

۲- اعتبار منبع خبر را نقادانه ارزیابی کنید.

 انتخاب کنید که کدام اطلاعات نیاز به بررسی بیشتر یا سوالات تکمیلی دارد. در مورد اطلاعاتی که از رسانه‌های اجتماعی به دست می‌آید، ردیابی اطلاعات به منبع اصلی، راهی عالی برای مبارزه با اطلاعات نادرست در شبکه های مجازی می باشد. اگر اطلاعات از منبعی نه چندان معتبر می‌آید یا برخلاف توصیه‌های کارشناسان خبره است، نسبت به اطلاعات ارائه شده شک کنید و توجه داشته باشید که کانالی که اطلاعات را از آن پیدا کرده‌اید، ممکن است بهترین منبع نباشد.

۳. بر دانش و اعتبار متخصصان تأکید کنید.

 از متخصصانی که در حوزه خود برجسته هستند، حمایت کنید. در مورد هر محتوایی، پس از تهیه منبع، کسب اطلاعات در مورد اعتبار نویسنده مهم است. آیا این متخصص دارای مدرک تحصیلی پیشرفته مرتبط با موضوع است؟ آیا این کارشناس سال‌ها تجربه در زمینه مرتبط دارد؟ آیا توسط افراد دیگر در زمینه خود معتبر شناخته می‌شود؟ آیا این اطلاعات توسط همکاران از یک مجله دانشگاهی معتبر بررسی شده است؟

۴. به شایعات بپردازید و به جای تمرکز بر دروغ، حقیقت را تبیین کنید.

هنگامی که حقایق را در دست دارید، صریح باشید. هنگام مقابله با ادعاهای دروغین، از تأکید بر اطلاعات نادرست خودداری کنید. توضیح دادن مناسب درباره نادرست بودن اطلاعات، مؤثرتر از برچسب زدن ساده به آن به عنوان نادرست است.

گروه پرستاری سلامت جامعه و سالمندی