سرطان کولورکتال یا همان سرطان روده بزرگ و راست‌روده، یکی از سرطان‌های شایع و در عین حال قابل پیشگیری است. این بیماری معمولاً از پولیپ‌ها، یعنی برجستگی‌های کوچک و معمولاً بی‌ضرر در روده، آغاز می‌شود؛ اما اگر این پولیپ‌ها در زمان مناسب شناسایی و برداشته نشوند، ممکن است به‌تدریج و طی سال‌ها به سرطان تبدیل شوند. از آنجا که این روند بسیار آهسته اتفاق می‌افتد، فرصت ارزشمندی برای تشخیص زودهنگام و جلوگیری از پیشرفت بیماری وجود دارد.

علائم هشدار دهنده:

بسیاری از افراد در مراحل ابتدایی سرطان کولورکتال هیچ علامتی ندارند و همین موضوع اهمیت غربالگری را دوچندان می‌کند. البته در برخی موارد ممکن است نشانه‌هایی مانند:

• تغییرات پایدار در اجابت مزاج (اسهال یا یبوست)
• وجود خون در مدفوع
• درد یا نفخ مداوم شکم
• کاهش وزن شدید بدون دلیل
• احساس خستگی غیرعادی

بروز کند. مشاهده چنین علائمی لزوماً به معنای سرطان نیست، اما بی‌تردید نیازمند بررسی پزشکی است.

تشخیص زودهنگام:

غربالگری بهترین و مؤثرترین راه برای شناسایی زودهنگام سرطان کولورکتال است. توصیه می‌شود:

افراد با خطر معمولی از 50 سالگی غربالگری را آغاز کنند، و کسانی که سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال یا بیماری‌های التهابی روده دارند، زودتر مورد بررسی قرار گیرند.

انواع روش های غربالگری:

یکی از ساده‌ترین و در دسترس‌ترین روش‌های غربالگری، تست فیت است؛ آزمایشی غیرتهاجمی که تنها با نمونه‌گیری از مدفوع انجام می‌شود و وجود خون مخفی را تشخیص می‌دهد. این تست نیازی به آمادگی خاص ندارد و به راحتی قابل انجام است.

نکته مهم و بسیار ارزشمند این است که تست فیت در اغلب مراکز جامع و پایگاه های خدمات سلامت کشور برای افراد 50 سال به بالا به‌صورت رایگان ارائه می‌شود. افراد می‌توانند با مراجعه به مرکز بهداشت محل سکونت خود، نمونه تست را دریافت و پس از تکمیل، آن را تحویل دهند. در صورتی که نتیجه تست نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد، معمولاً کولونوسکوپی توصیه می‌شود که دقیق‌ترین روش برای مشاهده مستقیم روده و برداشتن پولیپ‌های احتمالی است.

در کنار غربالگری منظم، انتخاب سبک زندگی سالم نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال دارد. مصرف کافی میوه‌ها، سبزیجات و مواد غذایی پرفیبر، محدود کردن گوشت قرمز و فرآوری‌شده، فعالیت بدنی منظم، کنترل وزن و پرهیز از دخانیات و الکل می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش این خطر داشته باشد.

در نهایت، باید یادآور شد که سرطان کولورکتال بیماری‌ای است که با آگاهی، توجه به سلامت روده و انجام غربالگری به‌موقع، تا حد زیادی قابل پیشگیری و درمان است. انجام یک تست ساده مانند FIT می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت و آرامش خاطر افراد ایفا کند. ترغیب جامعه به انجام این غربالگری، گامی ارزشمند در ارتقای سلامت عمومی به شمار می‌آید.

 

پرستاری سلامت جامعه و سالمندی